Patella luxatie (losse knieschijf) bij kat
Patella luxatie is een aandoening in de knie van een kat die zonder behandeling kan verergeren. Er zijn meerdere behandelmogelijkheden om de knieschijf terug op zijn plaats te krijgen.
Wat is patella luxatie?
Patella luxatie is een aandoening waarbij de knieschijf af en toe of permanent uit zijn groeve schiet. De knieschijf hoort permanent in een groeve van het bovenbeen te blijven zitten. Bij katten met patella luxatie is de groeve waarin de knieschijf zich bevindt te ondiep. Bij dieren met een aangeboren patella luxatie zien we vaak dat de geul zich afwijkend heeft ontwikkeld. Vaak is de geul te ondiep of soms zelfs helemaal niet aangelegd.
Hoe ontstaat een patella luxatie?
De ontwikkelingsproblemen lijken een erfelijke grondslag te hebben. Hoe de vererving verloopt, is nog niet bekend. Het lijkt erop dat meerdere genen invloed hebben op dit probleem. Verder is aangetoond dat katten met heupproblemen (bijvoorbeeld heupdysplasie) meer kans hebben op het ontwikkelen van patella luxatie. (1)
Onderzoek van de knie
Als uw dier een patella luxatie lijkt te hebben, dan beweegt de onderzoekende dierenarts de knie op verschillende manieren om vast te stellen hoe ernstig de knieschijf luxeert. Luxeren betekent verplaatsen, in dit geval van de knieschijf buiten de groeve. Er worden röntgenfoto’s gemaakt om andere knieproblemen uit te sluiten en een indruk te krijgen van aanwezige slijtage in de knie (artrose) en nieuwe botvorming.
Als uw dier een patella luxatie lijkt te hebben, dan beweegt de onderzoekende dierenarts de knie op verschillende manieren om vast te stellen hoe ernstig de knieschijf luxeert. Luxeren betekent verplaatsen, in dit geval van de knieschijf buiten de groeve. Er worden röntgenfoto’s gemaakt om andere knieproblemen uit te sluiten en een indruk te krijgen van aanwezige slijtage in de knie (artrose) en nieuwe botvorming.
De ernst van de patella luxatie wordt vastgesteld in de volgende gradaties:
· Graad 1: de knieschijf kan handmatig uit de geul gedrukt worden, maar zal bij loslaten vanzelf weer terugschieten;
· Graad 2: de knieschijf schiet al uit de geul wanneer de knie wordt gebogen of gedraaid;
· Graad 3: de knieschijf ligt permanent naast de geul, maar kan nog wel handmatig teruggeduwd worden;
· Graad 4: de knieschijf ligt permanent naast de geul en is ook niet meer terug te duwen.
Bij de kat komen meestal graad 1 en 2 voor.
· Graad 2: de knieschijf schiet al uit de geul wanneer de knie wordt gebogen of gedraaid;
· Graad 3: de knieschijf ligt permanent naast de geul, maar kan nog wel handmatig teruggeduwd worden;
· Graad 4: de knieschijf ligt permanent naast de geul en is ook niet meer terug te duwen.
Bij de kat komen meestal graad 1 en 2 voor.
Symptomen
Katten met patella luxatie vertonen niet altijd dezelfde klachten. Als er sprake is van klachten aan één been wisselt het dier normaal lopen af met het totaal niet gebruiken van het been. De mate van het ontlasten van het been varieert met de ernst van de aandoening. Er zijn katten die helemaal niets laten zien. Alleen als de kat er last van heeft wordt een operatie geadviseerd.
Katten met patella luxatie vertonen niet altijd dezelfde klachten. Als er sprake is van klachten aan één been wisselt het dier normaal lopen af met het totaal niet gebruiken van het been. De mate van het ontlasten van het been varieert met de ernst van de aandoening. Er zijn katten die helemaal niets laten zien. Alleen als de kat er last van heeft wordt een operatie geadviseerd.
Operatie van de patella luxatie
Door de geul te verdiepen, kan de knieschijf moeilijker uit de geul gaan. Daarvoor wordt de geul dieper gemaakt met behoud van het kraakbeen. Bij een afwijkende stand van onder- en bovenbeen wordt de aanhechting van de knieband op het onderbeen verplaatst. Het botstukje waar de kniepees op aanhecht wordt losgezaagd. De aanhechting van de kniepees die te ver naar binnen (mediaal) of buiten (lateraal) ligt wordt losgemaakt en op de juiste positie vastgezet. Hiervoor worden twee metalen pinnen gebruikt. Het uitgerekte gewrichtskapsel wordt ingekort en als de knie instabiel is moet dat ook chirurgisch behandeld worden.
Door de geul te verdiepen, kan de knieschijf moeilijker uit de geul gaan. Daarvoor wordt de geul dieper gemaakt met behoud van het kraakbeen. Bij een afwijkende stand van onder- en bovenbeen wordt de aanhechting van de knieband op het onderbeen verplaatst. Het botstukje waar de kniepees op aanhecht wordt losgezaagd. De aanhechting van de kniepees die te ver naar binnen (mediaal) of buiten (lateraal) ligt wordt losgemaakt en op de juiste positie vastgezet. Hiervoor worden twee metalen pinnen gebruikt. Het uitgerekte gewrichtskapsel wordt ingekort en als de knie instabiel is moet dat ook chirurgisch behandeld worden.
Marèse van Haneghem
Orthopedisch dierenarts Dierenkliniek Kortenoord
Orthopedisch dierenarts Dierenkliniek Kortenoord
Klantenervaring Patella Luxatie kat
Kat: Maine Coon Freddie
Eigenaar: Ron Witkamp uit Soest
Als de dag van gisteren herinneren we ons het moment eind september 2020 dat onze Maine Coon, Freddie, strompelend vanuit de gang de kamer in kwam lopen. Freddie was toen op een leeftijd van 1,5 jaar en we hadden tot op die dag nog nooit iets afwijkends aan hem gemerkt. Ook hebben we geen geluiden gehoord van valpartijen of wilde activiteiten met onze andere twee Maine Coon’s. Het was dus een raadsel wat er was gebeurd en we dachten eigenlijk nog niet eens aan iets ernstigs. Toch zijn we met spoed naar onze plaatselijke dierenarts gegaan, waar na het maken van foto’s bleek dat er een heupkop was afgebroken. Dat was echt schrikken, zo’n uitslag hadden we nooit verwacht. Ook omdat er geen sprake was van een trauma leek de kop wel spontaan afgebroken. Met alle begrip en waardering voor onze plaatselijke dierenarts zijn wij toch met Freddie naar Dierenkliniek Kortenoord gegaan. Voor ons HET adres als het ingewikkeld wordt. Voor een jaarlijkse vaccinatie houden we het dicht bij huis, een ritje Wageningen heen en weer is voor ons ruim 2 uur rijden en katten zo lang in de bench uit hun vertrouwde omgeving… daar doen we ze nooit een plezier mee. Freddie werd uitgebreid onderzocht door dierenarts Marèse van Haneghem en behalve zijn gebroken heupkop bleek ook Freddie’s knie van dezelfde poot niet opperbest. Een ingreep aan de knieschijf, een zgn. Patella Luxatie, was onoverkomelijk. Gelukkig was Freddie’s andere poot helemaal in orde, geen heup probleem zichtbaar en zijn knie zat stevig op z’n plek. Na een duidelijke uitleg van beide problemen werden we het er snel over eens dat de operaties in twee stappen zouden plaatsvinden. Een dilemma is namelijk dat na het verwijderen van de heupkop zo snel mogelijk moet worden gelopen, en na de knie-ingreep juist zoveel mogelijk rust moet worden gehouden.
Als eerste zou Freddie’s heupkop worden verwijderd en het afgebroken bot netjes glad gemaakt. Alles is ons duidelijk uitgelegd en ook op internet vind je veel ervaringen van katteneigenaren, maar toch kan je nauwelijks geloven dat een kat na het verwijderen van een heupkop ooit weer goed gaat lopen. In de 2 weken tot de ingreep deed Freddie het uitstekend op pijnstilling. We hielden hem zoveel mogelijk in een bench maar met regelmaat ging hij zelf op de kattenbak en speelde af en toe wat met de andere katten. De operatie vond plaats op 12 oktober en is goed verlopen. ’s-Ochtends gebracht en het einde van de dag weer ophalen. Met een kaal achterwerk ging Freddie weer mee naar huis. De eerste 48 uur hebben we hem in de bench gehouden en een paar keer op de kattenbak gezet. Na die 48 uur lieten we hem steeds meer lopen maar hielden we nog goed in de gaten of hij niet al te wilde capriolen ging uithalen. Zo hebben we hem de eerste 2 weken steeds meer laten doen. Het herstel ging wonderbaarlijk snel en in de 3de week klom hij al weer in de krabpaal, sprong hij op het aanrecht en begon hij te spelen met de andere katten in huis. Het hele herstel zou zo’n 6 weken duren en daar konden we bijna de klok op gelijk zetten. Na die 6 weken was Freddie weer helemaal de oude en zou hij eigenlijk al voor de knie-ingreep kunnen gaan. We hebben dat echter even over de feestdagen heen getild.
Op 15 januari was het zover, Freddie kreeg zijn knie-operatie. Hier zagen we enorm tegenop. Niet vanwege de operatie maar vooral vanwege de rust die hij na de operatie absoluut moest houden. In de afgelopen paar weken had Freddie zijn positie als baas in huis al weer aardig heroverd en hij was behoorlijk in de weer met dollen met de andere katten en met ons. Freddie was eigenlijk nooit rustig, hoe zou dat gaan? Hij was inmiddels al weer zo aanwezig in huis dat je eigenlijk niet kon geloven dat 2 maanden daarvoor zijn heupkop helemaal was weggehaald. Ook dit keer was het ’s-ochtends brengen en eind van de dag weer ophalen. De operatie was geslaagd en tijdens de ingreep heeft Marèse ook zijn pootje wat rechter gezet, daar bleek toch ook nog een kleine afwijking te zitten. De bench waar hij na zijn heupoperatie in zat hadden we tijdelijk even geleend, maar was eigenlijk te klein om hem meerdere weken in te houden. We hebben dus maar een bench voor middelgrote honden (110 cm) aangeschaft waarin ruimte was voor zijn voerbakjes en een klein bakje met kattenbakvulling. De eerste nacht ging het wel aardig, Freddie was immers nog aan het bijkomen van de ingreep. De eerste paar dagen waren best lastig. Freddie probeerde natuurlijk uit de bench te komen en liet horen dat hij niet blij was in zijn gevangenschap. Hij kreeg het op een gegeven moment zelfs voor elkaar het deurtje open te maken, die moesten we vanaf dat moment extra vastzetten met klittenband. Ook tijdens de nieuwsgierige momenten van de andere katten wilde Freddie natuurlijk naar buiten. Dit lieten we echter niet gebeuren, na deze ingreep was de rust zeer belangrijk voor het herstel. Uitglijden of een verkeerde sprong en alles zou voor niets zijn geweest. Na de eerste week leek het wel alsof Freddie een beetje begon te wennen aan zijn eigen plekje in de bench. Een week na de operatie mochten we op controle. Het zag er goed uit, de knie was niet dikker dan gebruikelijk na deze ingreep en we mochten dan ook 3 weken weg blijven. In die drie weken werd de pijnstilling gehalveerd. Dit ging wonderbaarlijk goed.
Drie weken later volgde de 2e controle waar nogmaals een controlefoto werd gemaakt van Fred zijn knie. Op de foto zag alles er prima uit en kon dan ook met een zucht van opluchting door ons worden vernomen dat de operatie geslaagd was. Freddie mocht heel voorzichtig al wat stapjes zetten, niet springen, niet glijden, niet spelen. Soms lieten we hem wat kleine stukjes lopen en namen hem de rest van de avond lekker bij ons op de bank. Veel wilde Freddie zelf ook nog niet, hij was duidelijk nog niet mobiel genoeg en leek zich daar wel bij neer te leggen. Soms ging hij ook zelf weer zijn bench in om daar lekker te gaan liggen. Op 5 maart hadden we nog een laatste controle-afspraak staan, en de paar dagen daarvoor liep Freddie al weer wat meer, en ook stukken beter. Af en toe sprong hij in een onbewaakt moment op een tafel of stoel, geloof me… ze zijn zo vlug als water. Dit waren wel momenten dat we even goed schrokken en hem snel weer in de bench deden. Toen bij de controle bleek dat alles in orde was is hij ook na thuiskomst niet meer in de bench geweest. Vanaf dat moment is Freddie weer als vanouds ‘tekeer’ gegaan. De eerste dagen nog vrij rustig maar hij leek wel met de dag actiever te worden.
Drie weken later volgde de 2e controle waar nogmaals een controlefoto werd gemaakt van Fred zijn knie. Op de foto zag alles er prima uit en kon dan ook met een zucht van opluchting door ons worden vernomen dat de operatie geslaagd was. Freddie mocht heel voorzichtig al wat stapjes zetten, niet springen, niet glijden, niet spelen. Soms lieten we hem wat kleine stukjes lopen en namen hem de rest van de avond lekker bij ons op de bank. Veel wilde Freddie zelf ook nog niet, hij was duidelijk nog niet mobiel genoeg en leek zich daar wel bij neer te leggen. Soms ging hij ook zelf weer zijn bench in om daar lekker te gaan liggen. Op 5 maart hadden we nog een laatste controle-afspraak staan, en de paar dagen daarvoor liep Freddie al weer wat meer, en ook stukken beter. Af en toe sprong hij in een onbewaakt moment op een tafel of stoel, geloof me… ze zijn zo vlug als water. Dit waren wel momenten dat we even goed schrokken en hem snel weer in de bench deden. Toen bij de controle bleek dat alles in orde was is hij ook na thuiskomst niet meer in de bench geweest. Vanaf dat moment is Freddie weer als vanouds ‘tekeer’ gegaan. De eerste dagen nog vrij rustig maar hij leek wel met de dag actiever te worden.
Bijna 4 weken na die laatste controle: Freddie is niet als vanouds. Dat klinkt misschien raar, maar echt is echt zo, in positieve zin welteverstaan. We merken nu dat Freddie veel actiever is, veel speelser, en ook aanhankelijker. Soms denken we weleens dat hij voor zijn operaties al last heeft gehad van zijn knie. Hij loopt ‘mooier’ en er is veel meer souplesse in zijn bewegingen. Wij zijn dolblij dat Freddie de twee operaties heeft gehad, en vooral blij dat we het bij Kortenoord hebben laten doen. Toegegeven, de revalidatie na de knie-ingreep was pittig. Een kat 6 weken absolute rust geven valt niet mee. Gek als wij zijn hebben we in die 6 weken ook Freddie nooit alleen gelaten, altijd sliep er wel iemand op de bank vlakbij Freddie. We zijn nou eenmaal gek op onze dieren en dan doe je dat gewoon. Het was het allemaal waard!
Bijzonder is nog wel even om te noemen dat Freddie’s geval niet op zichzelf staat. We hebben via social-media contact met de eigenaar van een broertje van Freddie, uit hetzelfde nest. Ook daarvan hoorden we dat er heupproblemen waren. In het geval van Freddie’s broertje zelfs beide heupen. Hun dierenarts had gezegd dat het wel leek alsof de heupkopjes aan het oplossen waren. Ook Marèse vertelde ons tijdens een bezoek aan Kortenoord dat ze uit verschillende hoeken hoorde van dit heupprobleem. Van het broertje van Freddie zijn door een orthopeed beide heupkoppen in één keer verwijderd, ook in dat geval is het herstel gelukkig snel gegaan en zonder verdere complicaties. Onlangs hoorde we dat een ander broertje, van een ander nest maar dezelfde vader ook problemen met heupen had. Toeval? We hebben contact gehad met de fokker en die is ook uit voorzorg gestopt met het fokken met de vader. Dit was voor haar ook wel een beetje te toevallig.
We stonden op het punt onze ervaring op te sturen naar Kortenoord toen Freddie ineens weer mank liep. We schrokken ons rot en hebben Freddie dezelfde middag laten onderzoeken. Foto’s wezen uit dat alles goed was en ook was niets geks voelbaar aan zijn poot. Het leek we een soort verzwikking in een te wilde bui. Gelukkig bleek na 3 dagen rust dat Freddie weer normaal begon te lopen. Rust dat was in dit geval ’s-nachts in de bench en overdags loslopen maar onder toezicht. Freddie is een wildebras, en rustig doen komt in zijn woordenboek niet voor. Het bleek dus inderdaad een verzwikking.
Mochten mensen nou voor dezelfde ingreep of ingrepen staan voor hun Maine Coon, neem gerust contact op. Email: ron@witkamp.net