Fracturen

Zoveel botten dat er zijn in het lichaam, zoveel verschillende soorten breuken kunnen er optreden. Fracturen ontstaan in het algemeen door trauma; vallen, aanrijdingen, verkeerde bewegingen, etc.
Bij Dierenkliniek Kortenoord zien en behandelen wij een scala aan botbreuken bij dieren en kunnen wij verschillende technieken toepassen om de breuken zo goed mogelijk te laten genezen.

Diagnose: stabilisatie en röntgenfoto's

Na trauma waarbij men een breuk vermoedt, dient men altijd als eerste de patiënt te stabiliseren en te zorgen dat er geen interne schade is opgetreden die levensbedreigend kan zijn. Een fractuur zelf is zelden levensbedreigend en daarom bij een instabiele patiënt van ondergeschikte rol. Wel hoort het gebied van de breuk geïmmobiliseerd te worden, zodat er geen verdere schade op kan treden.
Bij een open breuk, daar waar het bot door de huid heen is gekomen, dient wel zo snel mogelijk een operatie ingepland te worden om contaminatie (besmetting met bacteriën) en complicaties in de genezing te voorkomen.

Om de diagnose van een botbreuk te stellen, maken wij röntgenfoto’s in tenminste twee richtingen. Deze foto’s geschieden het liefst onder sedatie om zo het fractuur gebied goed in beeld te krijgen. Ook om deze reden willen wij als eerste dat de patiënt stabiel is.

Behandelingen van een botbreuk

Breuken komen in veel verschillende vormen voor en elke vorm heeft zijn eigen manier van ‘repareren’.
Na het vaststellen van het type breuk (een open breuk of een gesloten breuk), de soort (enkelvoudige breuk of meervoudige losse stukken), de locatie (midden van het bot of aan de uiteindes), de uitgebreidheid (verplaatsing van de botdelen), maar ook een inschatting van de patiënt (leeftijd, activiteit, gezondheid status), stellen wij een plan op om de breuk te repareren.

Het uiteindelijke doel van de operatie is om de botdelen “te zetten”. In medische termen noemen wij dit reductie van de botdelen. Door de botdelen te zetten en vrij te houden van bewegingen langzaamaan groeien de botdelen gedurende enkele weken aan elkaar vast. Hierbij zijn twee factoren essentieel voor een goede genezing, rust en goede aansluiting!
In de eerste weken wordt er een hoop littekenweefsel rondom de breuk afgezet wat we fibrine noemen. Enkele weken later ontstaat er een verdikking rondom de breuk welke wij callus noemen. Deze callus geeft al iets van stevigheid, maar nog niet genoeg om van genezing te spreken. Na ongeveer 4-6 weken begint de eerste vormen van verbening plaats te vinden. Er wordt langzaam nieuw bot afgezet en de breuk is overbrugd met nieuw bot. De maanden erna vindt ‘remodellering’ plaats: het lichaam bepaalt waar het bot steviger moet worden gemaakt, of waar overtollig bot moet worden verwijderd.

De meest gebruikte techniek om breuken te zetten zijn platen en schroeven, welke op de verschillende delen van het bot worden vastgezet. Daarnaast kan men ook gebruik maken van pennen, welke in het merg van het bot worden gezet of er doorheen. Heel soms worden deze pennen door de huid en het bot heen geboord en aan de buitenkant van het lichaam vastgezet. Dit noemen we een externe fixatie.

Bij dierenkliniek Kortenoord maken wij gebruik van de modernste typen platen en schroeven die er op de veterinaire markt te krijgen zijn. Bij deze platen worden de schroeven niet alleen vastgezet in het bot, maar ook in de plaat zelf. Dit type plaat zorgt voor de minste kans op complicaties en voor een snelle, nette vergroeiing van de breuk.

Veel voorkomende breuken zijn die van het onderbeen en van de dijbenen. Deze worden vaak met een combinatie van een pen en een plaat-schroefcombinatie gezet.

Breuken van middenhands en -voetsbeentjes zien we veel bij katten. Deze worden altijd met pennen in de mergholte gezet.

Breuken van het bekken zijn een ander veel voorkomende probleem. Met name bij katten zien we wel eens breuken van de heupvleugels, maar ook breuken tussen het heiligbeen en het bekken zelf. Deze worden met schroeven weer vastgezet.

Bij jonge dieren zien we ook nog een andere soort breuken, die bij volwassen dieren niet voorkomen; breuken in de groeischijven.
Breuken in groeischijven dienen altijd zo goed en mooi mogelijk gezet te worden, omdat er anders in de resterende maanden vaan de groei een groeiafwijking kan optreden. Echter, ook met het zetten is dit niet altijd een garantie dat de groei niet verstoord is.

Voor sommige problemen aan het bewegingsstelsel, waarbij een er geen sprake is van een breuk maar van een slechte stand, creëren wij als dierenartsen een kunstmatig breuk (zaagsnede in het bot) om een betere stand te krijgen. Dit is dan een kunstmatig gemaakte, nette breuk. De genezing volgt dezelfde regels als bij een natuurlijke breuk.
Dit soort breuken wordt gemaakt bij een probleem aan de knieschijven (Patella Luxatie) of bij het scheuren van een voorste kruisband (zie TTA Rapid) of bij een stands afwijkingen van de onderarm (Radius-Curvus probleem waarbij de pootjes krom groeien).

Revalidatie

Nadat een dier geopereerd is aan een breuk wordt de patiënt gedurende enkele weken vervolgd en gemonitord, om te zorgen dat de breuk zonder problemen kan genezen. De operatie zelf is de helft van de genezing, maar de revalidatie periode is de andere.
Direct na een operatie wordt de patiënt vaak ook nog ondersteund met een spalkverband. Deze spalk zorgt voor het nog meer stilhouden van de botdelen, om een snellere vergroeiing te krijgen. Hoe groter de afstand en hoe meer beweging tussen de botdelen, hoe langer de genezing duurt.
Na 2 weken willen wij de patiënt weer terugzien om het verband te wisselen en de wond te controleren. Een dier kan niet praten en kan dus niet zeggen of de spalk wellicht knelt of dat er een drukplek ontstaat. De verbandcontroles en -wissels dienen daarom elke 2 weken plaats te vinden.
Soms wordt in plaats van een spalk ook wel eens benchrust geadviseerd. Dan moet de patiënt enkele weken rust houden en mag de patiënt alleen voor zijn behoefte enkele minuten naar buiten. Een lastig scenario voor vele eigenaren in den beginne, maar uiteindelijk voor velen een goed uitvoerbare periode.
Na 6 tot 8 weken wordt een röntgenfoto gemaakt om te zien of de breuk goed geneest. Pas dan en niet eerder kunnen we een goede inschatting maken of het lichaam het gat tussen de botdelen heeft kunnen overbruggen met nieuwe botcellen en of er al opvulling heeft plaatsgevonden.
Als dat het geval is, kan de patiënt weer zijn normale bewegingen gaan opbouwen en is het juist van enorm belang dat het pootje goed belast gaat worden om het bot verder uit te harden.
Mocht er nog geen goede verbening te zien zijn, dan is dat niet direct een teken van ongerustheid. Niet elke patiënt is hetzelfde en soms duurt het bij de ene patiënt langer dan de andere. Helaas moet de rust dan steeds met 4 weken worden verlengd en de patiënt opnieuw gecontroleerd worden. Gelukkig zijn dit meer uitzonderingen dan regel, maar het komt wel eens voor.

Complicaties na de operatie

Complicaties, de grootste angst van elke patiënt, eigenaar maar zeker ook voor de dierenarts! Helaas soms wel een realiteit.
Een dier, of mens, is een levend wezen en wij als artsen kunnen enkel de meest ideale situatie creëren voor het lichaam om een breuk zo snel mogelijk te laten vergroeiing. Maar als puntje bij paaltje komt, moet het lichaam dat laatst beetje echt zelf doen en daar kunnen wij niet verder mee helpen.
Heel veel factoren spelen mee tijdens de genezing; de leeftijd, de bewegelijkheid, het type breuk, de manier van zetten, maar ook factoren als contaminatie van de wond of breuk zijn erg belangrijk. Als bacteriën in het breukgebied zitten kan dit de botgenezing verstoren en kan het zelfs in het ergste geval botoplossing veroorzaken. Bacteriën kunnen via een wond naar binnen komen (bij een breuk door de huid heen, maar ook likken aan de wond na de operatie), maar ook gewoon via de bloedbaan.

Naast infectie met bacteriën is een ander mogelijke complicatie het in een slechte stand vergroeien van de botdelen. We noemen dit een Mal-Union. Als de botdelen helemaal niet vergroeien noemen we dit een Non-Union.
Factoren welke dit kunnen veroorzaken zijn bijvoorbeeld te veel beweging tussen de botdelen onderling, waardoor het lichaam de delen niet goed aan elkaar vast kan laten groeien. Een andere oorzaak voor het niet vergroeien kan ook zijn dat de doorbloeding in en rondom de breuk tijdens de breuk is beschadigd. Te weinig bloedvoorziening in het breukgebied zorgt voor te weinig voeding en herstelcellen aldaar en het lichaam kan de breuk dan niet repareren.

Rust en oplettendheid van de eigenaar zijn ontzettend belangrijk voor de patiënt. Bij twijfel is het altijd goed om aan de bel te trekken. Heel soms moet men namelijk bij het ontstaan van complicaties wel eens besluiten tot een heroperatie en hoe eerder dat men doet hoe beter dat is.

Kosten van een operatie

Een niet geheel onbelangrijke onderdeel bij te horen krijgen dat een huisdier een breuk heeft.
De kosten van het zetten van een breuk en de revalidatie daarvan kunnen vrij hoog zijn. Daar het in Nederland helaas nog niet zo vanzelfsprekend is dat dieren verzekerd zijn, in tegenstelling tot bijvoorbeeld in het Verenigd Koninkrijk waar zo’n 80% van de huisdieren verzekerd zijn, vallen de kosten vaak in zijn geheel voor de rekening van de eigenaar.

U heeft kunnen lezen dat er zoveel verschillende breuken zijn en zoveel verschillende herstelmethoden, waardoor het lastig is om een prijsindicatie te geven. Als de diagnose gesteld is, wordt er als eerste een plan opgezet van de beste methode van het zetten van de breuk en wordt een zo goed mogelijke kostenschatting gemaakt (let op: niet de definitieve prijs!) en met u besproken.
Vergeet u niet dat wij streven naar de beste zorg voor uw dier en dat het welzijn voorop staat. Een team van meerdere assistenten en artsen ontfermt zich over uw dier en zijn uren bezig met de ingreep en nazorg ervan.
Een andere punt wat men zich moet realiseren is dat de kostenschatting enkel voor de operatie en de standaardnazorg geldt, maar dat eventuele complicaties en daaruit vloeiende extra kosten en onderzoeken nog apart in rekening moeten worden gebracht.
Mensen interpreteren het woord complicaties vaak als “medische fouten”. Dit is echter niet correct, zoals u eerder kunt lezen. Soms gebeurt dit zelfs als er perfecte omstandigheden zijn gecreëerd door de arts, maar het lichaam er anders op reageert. Dan is een extra ingreep soms nodig en zijn er opnieuw kosten.

Mocht u na dit verhaal nog vragen hebben, neemt u dan alstublieft contact met ons op. Mocht u geen patiënt zijn van Dierenkliniek Kortenoord en wilt u graag advies omtrent een breuk of wilt u doorgestuurd worden, vraag dan uw eigen dierenarts of de röntgenfoto’s, in twee richtingen, naar ons toegestuurd kunnen worden om een eerste indruk te krijgen van de breuk en u beter voor te kunnen lichten.

Wat klanten over ons zeggen/ Succesverhalen

Naam: Sep
Soort: Hond, Viszla
Leeftijd: 5 maanden
Eigenaar: Mevr. Leenders

Onlangs is Sep door een collega dierenarts naar ons verwezen. Sep was door een ongelukkige sprong acuut kreupel geworden.

Hij bleek een botbreuk opgelopen te hebben en had hier erg veel pijn aan. Sep is in de spoed door ons behandeld. Wij hebben foto's gemaakt en onze dierenarts Marèse van Haneghem heeft hem geopereerd. Tijdens de operatie heeft ze een plaatje in de achterpoot gezet.

Sep heeft een aantal weken spalkverband gehad en rust moeten nemen. Inmiddels gaat het alweer super goed met Sep! Zijn poot geneest goed en lopen gaat ook steeds beter.

-------------------------------------------------------

Naam: Bingo
Soort: Kat
Leeftijd: 3 jaar
Eigenaar: Ellen Mulder

Begin juli werd Bingo, onze kater van bijna drie aangereden Hij bleek twee gebroken achterpoten te hebben. Het linker bovenbeen en zijn rechteronderbeen waren stuk, behoorlijk stuk zelfs. Links helemaal door en rechts allerlei rafels. Maar Marèse was optimistisch: het waren goede breuken en met een week of 10 (!) in de bench zou hij weer helemaal de oude kunnen worden. Sjonges, dat was me een boodschap. Maar ja, bijna drie is nu ook niet dat we al afscheid aan het nemen waren. Dus goede moed, allereerst maar eens voor de dierenarts. Na een week haalden we Bingo op, van voren nog hetzelfde maar van achter een cavia J. Kaalgeschoren, een groot litteken links en een gipsen been rechts. Kloenk, kloenk ging het als hij zich verplaatste in de bench. Eten deed hij gelijk goed en eerlijk is eerlijk: hij deed zijn best om in de kattenbak (een verfbakje met grit) te piesen maar richten is niet makkelijk met een gipsen poot. Veel slapen voor Bingo, veel pies dweilen voor ons. Vier weken lang wekelijks terug voor een nieuw gips, elke keer een ander kleurtje.

Na vier weken was de huid van zijn rechterpoot te geïrriteerd voor nog meer gips en eigenlijk ging het ook wel zonder. Nog een paar dagen met kap om het likken aan de kapotte huid te voorkomen en toen was hij weer zonder toeters en bellen. In de weken die volgden begon hij beter te lopen, lieten we hem met regelmaat uit de bench als wij ook in de kamer waren.

Maar na 10 weken was het bot van het linker bovenbeen nog niet sterk genoeg. Dompertje. Al tien weken begon de dag met een half uur tv kijken met een kat op schoot, omdat Bingo heel veel behoefte had aan een schoot (normaal is hij de hele nacht buiten). Dat werd nog vier weken langer helaas. Inmiddels zijn we 14 weken verder, is hij overdag uit de bench en zelfs alweer naar buiten. Daar is hij heel voorzichtig, kijkt veel katten uit de boom, zittend op de kliko zullen we maar zeggen. S’ nachts is hij helaas nog in de bench, over twee weken zijn zijn botten weer sterk genoeg om de nacht weer buiten door te halen.

Kortom: Marèse had gelijk. Het heeft best wel wat zorg gekost maar het was alle moeite waard. Super goed behandeld en begeleid door de dierenarts en de mensen die er werken. Dank!

-------------------------------------------------------------

Naam: Li-Lou
Soort: Hond, Hovawarth
Leeftijd: 2 jaar
Eigenaar: Elma de Kruijff

Ze loopt weer fier onze Hovawart althans ze heeft doet haar best zoals ze de afgelopen 10 weken in alles haar hondse best heeft gedaan.

Een klap tegen een te grote band van een te grote vrachtauto die dieselend langs de bosrand reed trok de verkeerde aandacht van Li-Lou, ze dacht een “vijand” te horen ging erop af met een gebroken poot als resultaat. Erger werd voorkomen door t toeval, zo gaat dat soms.

Poot moest nader onderzocht, in onze woonplaats in Drenthe kon men om allerlei redenen het onderzoek niet doen. Maar gelukkig, jarenlange ervaring vanuit onze toenmalige woonplaats in de Betuwe deed ons geen moment aarzelen toen we werden doorverwezen.Wij wisten in Wageningen bij Kortenoord is Li-Lou in deskundige en vertrouwde handen.

In de kliniek wees een CT-scan uit dat er geopereerd moest worden tevens moest er een plaat in de poot geplaatst worden.Een hele ingreep met daarna een lang genezingsproces.

Over de gevolgen van zo’n operatie voor hond en mens gaat dit verhaal.

Onze hond Li-Lou, is ruim twee jaar, een hond in de bloei van haar leven; vol energie altijd vrolijk. Haar rustig te houden ná de ingreep was en is de grootste uitdaging voor ons.

Maar we beginnen bij de operatie die snel kon plaatsvinden en in het volste vertrouwen gingen wij maar ook Li-Lou op die vroege ochtend bij Kortenoord naar binnen.Na de voorbereidende werkzaamheden volgde het prikje en de wereld werd al snel wat mistig voor haar en wij zagen het koppie van Li-Lou langzaam vooroverzakken,gewaarschuwd door het liefste team dat je wenst op dat moment keken we rustig toe hoe de hond zich overgaf.

De ingreep was niet eenvoudig en de komende uren zouden Marèse van Hanegem en het team alles in het werk stellen om de operatie met glans te doen slagen.In die wetenschap vertrokken wij, het was goed zo.

Na een ochtend Wageningen konden wij Li-Lou weer voorbereiden op de rit maar huis maar eerst moest ze ontwaken in een warme en veilige omgeving.Wij waren er voor de vertrouwde hand met de bekende geur op haar hoofdje dat we nu weer wiebelend omhoog zagen gaan. Warm houden kalm aan met eten etc. Met allerlei goede raad en adviezen vertrokken wij weer Noordwaarts.

Eenmaal thuis voltrok zich een wondertje omdat we zagen hoe snel de hond zich aanpaste; ze kon niet veel maar met de gespalkte poot waarover later meer, kon ze al redelijk snel naar buiten hinken voor een plas in de tuin, de tuin die de komende 6 weken haar uitlaat plek zou zijn.Dat is in het begin onwennig, want ineens moet er geplast worden zonder inleidend loopje maar wij hebben gemerkt dat de stofwisseling zich aanpast én wij waren na een paar dagen niet meer enorm onrustig als er om twee uur s’middags nog niets was gedaan. Wél hielden wij het zorgvuldig bij want geheel geruststellend waren wij pas écht als aan het eind van de dag “alles” was gedaan. Na een paar weken was dat weer genormaliseerd.

We hebben gemerkt dat je na een week of twee een structuur heb opgebouwd in de verzorging die je houvast geeft en onrust en kleine angsten wegneemt.

Na een week was er de controle in de kliniek die zes weken lang zou duren dat hield in ons geval in; het verwisselen van het spalkverband en controle van de wond van de hechting die gemaakt was na het plaatsen van de metalen plaat die de verbinding tussen voet en poot weer moest herstellen.

Onze hond had dus een gespalkte poot dat spalken kan voor -en nadelen hebben zo heb ik begrepen. Li -Lou heeft de spalk ruim 4 weken om kunnen houden; op dat moment zag de controlerende dierenarts wat drukplekken die kunnen ontstaan( is dus niet altijd het geval!) drukplekken die eruit zien als kleine wondjes die zo snel mogelijk moeten helen wil je erger voorkomen. Dat klinkt alarmerend en dat is het een beetje want als baasje heb je niet direct de afstand tot je dier om als leken dierenarts haar wondjes te verzorgen wat in ons geval noodzakelijk was, want Drenthe blijft ver...Elke dag zelf, het nu spalkvrije verband wisselen, bracht ons buiten een nog hechtere band met Li-Lou, nog meer inzicht in het verloop van haar genezing.

De dag dat wij besloten om het verband eraf te laten (alles na overleg met de kliniek) en de zon en wind haar helende drogende werk te laten doen was heel bijzonder; onder onze ogen zagen we de wondjes opdrogen en gedurende de daarop volgende weken kwam het genezingsproces in een kleine stroomversnelling.

Let wel; altijd was de hond bij ons of in onze aandacht dat betekent nogal wat in de praktijk. Maar wij waren ons er terdege van bewust dat Marèse en collega’s alles hadden gedaan en dat het nu aan ons was om met hen op de achtergrond en altijd als vraagbaak aanwezig, dit tot een goed einde te brengen. Dit verhaal eindigt op het moment dat wij nog volop in het revalidatie proces zitten met goede hoop op een volledig herstel.

Onderstaand nog enkele handige tips waarvan wij denken dat het honden en eigenaren die in een soortgelijke situatie komen een beetje ondersteuning kunnen bieden.

Stem agenda’s af zodat de ander(en) niet overbelast raken.
Weer welwillende en lieve bezoekjes af want; hond mag niet springen of anderszins haar vreugde voor het bezoek uiten. Dit geldt zeker voor onze enthousiaste vrolijke jonge Hovawart er zijn natuurlijk honden die kalm blijven bij elke gelegenheid...
Over het verband deden wij, in het begin en later over de poot zonder verband, vaak en zeker ’s nachts, een z.g. mouwtje een handig medisch hulpmiddel( on line te koop) om de gewonde poot extra te beschermen het geeft de hond kennelijk een prettig gevoel want onze hond kwispelde elke dag als t mouwtje tevoorschijn kwam en liet het zich zonder morren aantrekken wat ook heel eenvoudig gaat.
Een bak op een hogere standaard ( te verstellen) is beter en makkelijker voor een hond.
En dan de kraag waar je als mens van denkt; wat een nare belemmering, het tegendeel was waar. Li-Lou was vrijwel direct tevreden en wist razendsnel niet anders dan dat het erbij hoorde en ook bij de kraag was ze blij als t ding omging. Wel kocht ik ( wederom on line)een zachte kraag voor meer comfort.De plastic kraag verkrijgbaar bij Kortenoord is als noodkraagje prima maar voor thuis is de zachte maar stevige kraag een uitkomst; hond legt er s’nachts tevreden haar hoofdje op te rusten. Overdag liep ze in het begin een beetje te stuntelen; in die zin, de omvang van de kraag moet even in het systeem belanden eenmaal daar wist zij wonderlijk goed hoe ze bijvoorbeeld de kraag perfect om haar etensbak kon “plooien”. Slim hoor een hond. Wél even een helpende hand in het begin en laat de waterbak ernaast ( bak op standaard) even leeg want die kiepert hondlief er zo vanaf.
Die kraag geeft rust zowel voor hond als baas en die rust heb je echt nodig(!) Want een dier wil de wond direct onderzoeken, snuffelen eraan likken.., de ellende die dat kan veroorzaken moet je zien te vermijden en dan is zo’n kraag een uitkomst.Het viel mij op dat ik van veel hondenbezitsters hoorde dat likken nooit erg is; een enkele lik is in orde maar het wordt al gauw een likplek die lastig heelt, oppassen dus.

Tenslotte; wij zijn nu ruim 10 weken verder en Li-Lou loopt volgens een schema aan de korte lijn. Het zal nog enige tijd duren voor ze weer mag ravotten met andere honden maar dat het zover komt is zeker.Dankzij de betrokken deskundigen van Kortenoord hun lieve zorg én dankzij onze eigen inzet zal het ergens in de nabije toekomst weer de springerige speelse Li-Lou zijn, vrolijk is zij gebleven ondanks alles, dapper meisje.

Elma de Kruijff
Gieten, september 2023